Teologia czasu wolnego

ks. Andrzej Siemieniewski

Czas wolny

Czas wolny to czas „uwolniony” od różnorodnych obowiązków człowieka: rodzinnych, zawodowych i społecznych. Przeznaczony jest na wypoczynek, rozrywkę i kształtowanie własnej osoby.


Bóg jest Panem wszelkich czasów i momentów, On sam nadaje treść i znaczenie każdej przeżywanej chwili, dlatego też można mówić zasadnie o prawdziwie chrześcijańskiej „duchowości czasu”: „Zachęcajcie się wzajemnie każdego dnia, póki trwa to, co «dziś» się zwie” (Hbr 3,13). Duchowość czasu obejmuje świadomość prowadzenia w każdej chwili przez Ducha Świętego (por. Rz 8,14), poczucie czasu jako zbawiennego daru (por. 2 Kor 6,3), dziękczynienie jako najwyższą postać wykorzystania czasu (Eucharystia i Liturgia Godzin) oraz nadzieję, jako postawę wobec czasu przyszłego.


Czas widziany w aspekcie daru do wykorzystania obejmuje też problematykę „czasu wolnego”. Czas pozostający do dyspozycji człowieka po wykonaniu rutynowych obowiązków stawia człowieka przed następującymi zadaniami płynącymi z ducha chrześcijańskiego:


- praktykowanie wiary religijnej;
- aktywny udział w życiu rodzinnym i społecznym;
- regeneracja sił po pracy;
- kształcenie ustawiczne i rozwijanie intelektualne;
- uczestniczenie w kulturze (bierne i czynne).


Dlatego Sobór Watykański II uczy, że pracownicy „powinni rozporządzać wystarczającym odpoczynkiem i czasem wolnym, tak by mogli poświęcić się życiu rodzinnemu, kulturalnemu, społecznemu i religijnemu” (KDK 67). Na innym miejscu Sobór dodaje jeszcze jako owoce wykorzystania czasu wolnego: „odprężenie duchowe, wzmocnienie zdrowia psychicznego i fizycznego […] utrzymanie równowagi ducha, jak i braterskich stosunków między ludźmi” (KDK 61). Również w formacji zakonnej przełożeni mają dbać, by dla doskonalenia kultury duchowej, naukowej i technicznej zapewnić członkom zgromadzeń odpowiedni czas (por. PC 18).


Pismo Święte nie pomija również pewnych niebezpieczeństw duchowych, towarzyszących nadmiernej trosce o dobra mate­rialne, wynagradzające niewątpliwie trud pracy. Zajęcia zarobkowe nie mogą więc pochłonąć całego czasu człowieka (por. Wj 20,10) ani stać się wyłącznym przedmiotem ludzkich zaintere­sowań, nie powinny przesłaniać mu duchowej perspektywy życia i ponad­ziemskiego wymiaru jego egzystencji (por. Łk 12,15-20), nie mogą też przesłonić chrześcijaninowi świadomości ciągłej opieki Bożej Opatrzności.

[2002]

BIBLIOGRAFIA

J.W. Gałkowski, Struktura potrzeb ludzkich — praca i czas wolny, „Znak”, (1976), nr 28), s.1644-1660.
A. Koprowski, Czas człowieka, „Communio”, (1982), nr 3, s.38-50.
Kultura czasu wolnego, AK 67(1975), vol. 85, s. 230.
B. Nadolski, Liturgia i czas, Poznań 1991.
H.W. Opaschowski, Arbeit, Freizeit, Lebenssinn?, Opladen 1983.
H.W. Opaschowski, Einführung in die Freizeitwissenschaft, Opladen 1994.
J. Sieg, Praca i czas wolny a rozwój człowieka, AK 62(1970), vol. 75, s. 374.
Z. Skórzyński, Czas wolny, EK III s. 777.
L. Szafrański, Kairologia, Lublin 1990.