Uroczystość Bożego Ciała

Dorota Baranowska

Uroczystość Bożego Ciała

W czwartek po Uroczystości Najświętszej Trójcy Kościół katolicki obchodzi Uroczystość Bożego Ciała, zwaną inaczej Uroczystością Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa.

Tego dnia wierni w Polsce, po sprawowaniu Eucharystii, udają się w uroczystej procesji do czterech „stacji” (ołtarzy). Swoją obecnością i czynnym udziałem w liturgii publicznie wyznają wiarę w obecność Chrystusa w Eucharystii. Przy pierwszej stacji wyznają Eucharystię jako Ofiarę, w której przez sakramentalne znaki „głosimy śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa”. Przy drugiej stacji dają świadectwo, że Jezus Chrystus jest Chlebem żywym dającym życie wieczne. Przy trzeciej stacji Kościół wyznaje, że Eucharystia jest zadatkiem życia wiecznego. Czwarta stacja przypomina, że Eucharystia jest sakramentem jedności Kościoła – skoro jest jeden Chleb, z którego wszyscy bierzemy, przeto tworzymy jedno ciało[1].

Teologiczno-duchowe treści Uroczystości wyłożył Jan Paweł II w Liście do biskupa Liège z okazji 750-lecia Bożego Ciała. Wskazał m.in. na potrzebę adoracji Najświętszych Postaci w duchu dziękczynienia za obecność Chrystusa pośród swego ludu oraz za stale aktualizowane dzieło odkupienia. Zwrócił również uwagę na to, że „Misterium eucharystyczne jest źródłem, ośrodkiem i szczytem wszystkich dzieł duchowych i charytatywnych Kościoła, ucząc solidarności z braćmi w człowieczeństwie, zwłaszcza z najmniejszymi, którzy są umiłowanymi Pana. Przez adorację chrześcijanin przyczynia się w tajemniczy sposób do radykalnej przemiany świata i do owocowania Ewangelii”[2].

Znane nam formy obchodzenia tego święta wywodzą się ze średniowiecznej pobożności eucharystycznej, rozwijającej się w Kościele od przełomu XI/XII wieku. Było też odpowiedzią na herezje związane z zakwestionowaniem realnej obecności Chrystusa w Eucharystii[3].

Znaczący wpływ na ustanowienie święta Bożego Ciała miały objawienia bł. Julianny de Retine (+ 1258), przeoryszy klasztoru augustianek w Mont Cornillon koło Liège (Belgia), w których Chrystus domagał się święta ku czci Najświętszego Sakramentu. Pod wpływem tych objawień bp Liège, Robert de Thourotte, ustanowił w 1246 roku w swojej diecezji święto eucharystyczne pod nazwą „Boże Ciało”. Natomiast w 1264 roku papież Urban IV bullą Transiturus ustanowił święto Bożego Ciała dla całego Kościoła. Na decyzję wprowadzenia tego święta miał także wpływ cud eucharystyczny w Bolsena (Włochy). Mianowicie Jan z Pragi odprawiał Mszę Świętą, podczas której trapiły go wątpliwości co do rzeczywistej obecności Chrystusa pod świętymi Postaciami. Wówczas ujrzał, że postacie wina zmieniły się w krople Krwi i pokrwawiły korporał. Urban IV, przebywający wtedy w pobliskim Orvieto, zabrał ten korporał ze śladami Krwi Chrystusa i umieścił go w katedrze w Orvieto, gdzie znajduje się do dziś w ozdobnym relikwiarzu i gdzie w czasie procesji Bożego Ciała noszony jest zamiast monstrancji[4].

Papież Urban IV jako racje uzasadniające wprowadzenie święta wymienił: zadośćuczynienie za znieważanie Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, herezje dotyczące Eucharystii oraz uczczenie pamiątki ustanowienia Najświętszego Sakramentu, która w Wielki Czwartek ze względu na pokutny charakter Wielkiego Tygodnia nie może być uroczyście obchodzona. Bulla papieska jako dzień nowego święta wyznaczała czwartek po niedzieli Trójcy Świętej. Ustalony dzień nawiązywał do Wielkiego Czwartku jako dnia ustanowienia Najświętszego Sakramentu[5].

W XV wieku wprowadzono do obchodów uroczystości Bożego Ciała także procesje, które są swoistego rodzaju manifestacją religijną i wyznaniem wiary[6].



Przypisy

[1] J.J. Janicki, Boże Ciało, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin-Kraków 2002, s. 96-97; por. B. Nadolski, Liturgika, t. II, Poznań 1991, s. 120.
[2] Tamże, s. 96.
[3] Tamże, s. 95; por. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, Poznań 2003, s. 116; B. Nadolski, Liturgika, dz. cyt., s. 118; Z. Zalewski, Boże Ciało, [w:] Encyklopedia Katolicka, red. F. Gryglewicz i in., t. II, Lublin 1995, kol. 861.
[4] Tamże, s.96; por. B. Nadolski, Liturgika, dz. cyt., s. 118; Z. Zalewski, Boże Ciało, dz. cyt., kol. 861.
[5] Tamże, s.96; por. B. Nadolski, Liturgika, dz. cyt., s. 118; Z. Zalewski, Boże Ciało, dz. cyt., kol. 861.
[6] Tamże, s. 96-97; por. B. Nadolski, Liturgika, dz. cyt., s. 120